اؤزبک حاکیم و شاعیری: 2. محمدرحیم‌خان (فیروز)

 

اؤزبک حاکیم و شاعیری: 

2. محمدرحیم‌خان (فیروز) 

2. محمدرحیم‌خان (فیروز) (1845، خیوه – 1910، خیوه) —خیوه خانی(1864–1910)، اؤزبک قونقورات‌لار سولاله‌سیندن، شاه، شاعیر و بسته‌کار   

یاشامی

 2. محمدرحیم‌خان سئیید محمد خان اوغلو 1845-جی ایلدهخیوه شهرینده آنادان اولموشدو. موکمّل مدرسه تحصیلی آلمیشدی. 1864-جو ایلده، آتاسی نین وفاتیندان سونرا حاکیمیته گلمیشدی. خانلیق اونون حاکیمیتی دؤنمینده، 1873-جو ایل مئی آیی نین 29-دا روسیه ایمپراتورلوغوطرفیندن ایشغال ائدیلمیشدیر.     

2. محمدرحیم‌خان شاعیر ایدی. فیروز تخلوصو ایله کلاسیک اوسلوبدا شعیر یازیردی.  

ادامه نوشته

اؤزبک شاعیری: یوسف امیری

امیری، یوسف امیری (15.عصر، هرات) تئیموری‌لر دؤنمی‌نین تورک شاعیری.

یارادیجی‌لیغی

امیری بای‌سونقور میرزا حیمایه‌سی‌ آلتیندا یاشامیشدیر. تورک و فارس دیل‌لرینده یازیب یارتمیشدیر. علیشیر نوایی " تورک ایدی و تورکجه یاخشی شعیرلری اولوبدور" ("مجالس النفایس") دئیه یازسا، دولتشاه سمرقندی، "شاهرخ دؤنمینده بؤیوک شؤهرت قازاندی" (تذکرة الشعر") دئیه تعریف‌له‌ییر. امیری‌نین تورکیه‌ده‌ بیر دیوانی هم ده "دهنامه" ، "چاغیر (چاخیر) و بنگ موناظیره‌سی" اثری‌لری مؤوجوددور.

ادامه نوشته

اؤزبک شاعیری: دوُربک

دوُربک (14.عصرین سونو، بلخ – 15.عصرین باشی)   تئیموری‌لر دؤنمی‌نین اؤزبک شاعیری.

یارادیجی‌لیغی

دوُربک‌دن  یالنیز "یوسف و زلیخا" داستانی گلیب چاتمیشدیر. اونون " یوسف وزلیخا" دستانی 1409.جی ایلده یازیلمیشدیر. داستان شرقده مشهور اولان "یوسف و زلیخا" افسانه‌سینه  اساس‌لانیر. شرق ادبیاتیندا یاییغین سوژه‌یه دؤنوشن بو مؤوضو اؤزونه مخصوص بیر اوسلوبدا یئنیدن (اؤزبک تورکجه‌سینده) نقل ائدیلمیشدیر.

ادامه نوشته

اؤزبک شاعیری: فرقت

فرقت (تاخماآدی؛ گئرچک آدی ذاکرجان ملا خال‌ محمداوغلی) (1859،قوقان-1909 ، یارکند)- میلّی اویانیش دؤنمی اؤزبک ادبیاتی‌نین گؤرکملی نوماینده‌لریندن بیری‌ ایدی. او، شاعیر و یازیچی، ادبیات تنقیدچیسی و تاریخچیسی، بیلگین و چئویرن کیمی اؤزوندن  زنگین بیر معنوی ایرث بوراخیب. او، ائله‌جه دؤنمی‌نین ان تانینمیش خطاط‌لاریندان بیری ایدی. کیچیک یاشلاریندان مقیمی، موحی، ذوقی، نسبت، محیّر کیمی شاعیرلرین موحیطینه، یارادیجی‌ چالیشمالاری ایله فعال اولاراق قاتیلمیشدی. محلّه‌ده‌کی مکتبده تحصیل آلیب موعلّیم‌لردن و کاتیب‌لردن خطاط‌لیق و عربجه‌نی اؤیرنمیشدی. 8 یاشیندا فریدالدین عطارین "منطق الطیر" اثرینی ازبرله‌میشدی. 14 یاشیندا مدرسه طلبه‌سی اولوب. فرقت 1873-1876.نجی ایل‌لرده مدرسه‌ده  تحصیل آلدیقدا علیشیر نوایی‌نین یارادیجی‌لیغینی، فارس ادبیاتی‌نین گؤرکملی نوماینده‌لری‌نین ایرثینی دریندن اؤیرنیب فارس دیلینی موکمل منیمسه‌میشدی.

1876.نجی ایلده ینگی مرغیلان (ایندیکی فرغانه) شهرینده‌کی تاجیر دایی‌سی‌نین خواهیشی ایله تیجارت ایشلرینده اونا یاردیمچی اولماق اوچون اورایا گئدیب داها سونرا اؤزونه کیچیک بیر دوکان آچمیشدی. عینی واختدا بیلیکلی بیر ضیالی اولاراق خالقین  ایستک‌لرینی رسمی محکمه‌لره عریضه‌ شکلینده  یازاراق میرزه‌لیک ده ائدیردی.

ادامه نوشته

اؤزبک شاعیری: گدایی

گدایی (تخلّوصو؛ اصل آدی بیلینمیر) (1403/04 – 15. عصرینسونلاری) اؤزبک شاعیری‌دیر. 

یارادیجی‌لیغی

غزل ژانرینی، عروض علمینی و شعیر قایدالارینی یاخشی بیلیردی. اساساً اؤزبک تورکجه‌سینده و قیسماً فارس دیلینده غزل‌لر، قطعه‌لر، تویوق‌لار، موستزادلار و قصیده‌لر یازمیشدیر. گدایی، 15. عصر اؤزبک کلاسیک شعیری‌نین اینکیشافیندا بؤیوک رولو اولموشدور.اؤزل‌لیکله شعیرلری جانلی‌لیغی، بدیعی و فورمال کامیل‌لیگی ایله سئچیلیر. بعضی شعیرلر و قطعه‌لر شاعیرین یاشامی و معنوی تجروبه‌لرینی عکس ائتدیریر. اونون شعیرلرینده  "‌چرخ جفاسی‌" ،  "‌روزگار جؤورو‌ندن فغان" ،  "غوربت محنتی"  و "راهیب‌لرین تضییقی‌"-یندن شیکایت سسلری دویولور. گدایی‌نین شعیرلری، عروضون خالق قوشمالارینا یاخین رمل و هزج بحرلرینده  یازیلمیشدیر. شعیرلری‌نین دیلی ساده خالق دیلی، وزنی یونگول، شن و اویناق‌دیر. 

ادامه نوشته

اؤزبک شاعیری: سکّاکی

سکاکی (15. عصر) تورک شاعیری‌دیر. آدی، دوغوم تاریخی و اؤلومو بیلینمیر. 15. عصر پوئزیاسی‌نین ان ایستعدادلی نوماینده‌لریندن بیری‌دیر. کلاسیک اؤزبک ادبیاتی‌نین اینکیشافیندا غزل‌دئین و قصیده‌ یازان شاعیر کیمی تانینیر. 

یاشاییشی

 ماوراءالنهرده آنادان اولموش، عؤمرونون چوخ حیصه‌سینی سمرقندده شاهرخ میرزا و اولوغ بیگسارایلاریندا کئچیرمیشدیر. علیشیر نوایی سکاکی‌‌نین یارادیجیلیغینی یوکسک قییمت‌لندیرمیشدیر:

ادامه نوشته

اؤزبک شاعیری: توردی

توردی (اصل آدی و تخلوصو؛ فارس-تاجیک شعیرلرینده‌کی تخلوصو ایسه فراغی) (17.عصر، بوخارا- تخمیناً 1699/1700، خوجند) – اؤزبک شاعیر.

یاشاییشی

بوخارا مدرسه‌لرینده تعلیم آلمیش عبدالعزیزخان دؤنمینده سارای مأمورلاریندان، یوز قبیله‌سی‌نین گؤرکملی سیاسی خادیم‌لریندن ایدی. سبحان‌قولوخان تاختا چیخینجا، سارایدان اوزاقلاشدیریلمیش 1685-86.جی ایل‌لرده  اشترخانی‌لره قارشی خالق عوصیانیندا فعال ایشتراک ائتمیشدی. عوصیان باسدیریلدیقدا توردی جیززاخ سونرا خوجند شهرینه گئدیب اورادا یوخسول‌لوق وسورکلی روحی سیخینتی‌لار ایچینده یاشامیشدی.

ادامه نوشته

اؤزبک شاعیری : آتایی

اؤزبک شاعیری : آتایی

آتایی و یا اتایی (15.عصر، بلخ) - یسوی سولاله‌سیندن اولان تورک شاعیری‌دیر. سمرقند، بوخارا و بلخ‌ده یاشامیشدیر.

یاشاییشی و یارادیجی‌لیغی

یسوی درویش‌لریندن احمد یسوی‌نین قارداشی ابراهیم آتانین اوغولو اولان اسماعیل آتانین نوه‌سی‌دیر. اصلا افغانیستانین بلخ شهریندن‌دیر. اؤلوم تاریخی بیلینمه‌ین شاعیرین قبیری ده بورادادیر. نوایی‌نین وئردیگی معلوماتا گؤره آتایی؛ درویش مشرب‌لی، خوش یارادیلیشلی، آلچاق کؤنوللو، شن طبیعتلی بیری‌ ایدی. تورکجه سؤیله‌ین شاعیرلردن اولوب شعیرلری ایله قیسا زاماندا تورک‌لر آراسیندا شؤهرت قازانمیشدی. الیمیزده کی  تک اثری دیوانی‌دیر.

ادامه نوشته

اؤزبک شاعیری : مقیمی

 

اؤزبک شاعیری : مقیمی

مقیمی (تاخما آدی؛ اصل آدی محمدامین خوجا  میرزاخوجا اوغلو) (1850 - قوقان خانلیغی- 1903 قوقان خانلیغی) -اؤزبک شاعیر و موتفکّیری. اؤزبک دموکراتیک ادبیاتی‌نین قوروجولاریندان بیری‌دیر. 

یاشاییشی

آتاسی تاشکنددن، آناسی عایشه‌بی‌بی خوجنددن  ایدی و قوقاندا یاشاییردیلار. مقیمی ایلک تحصیلینی محلّه‌سینده‌کی بیر مکتبده آلدی. آتاسی میرزاخوجا شعیرله ماراقلانیردی. مقیمی "نادره"‌نین قوقاندا تیکدیردیگی "ماه‌لر آییم" مدرسه‌سینده، سونرا بوخارا مدرسه‌لریندن بیرینده (1864-1865؛ 1875-1876) تحصیل آلمیشدیر. 1876 ​​-جی ایلده قوقانا  قاییتدیقدان سونرا اراضی اینشاات محکمه‌سینده کاتیب وظیفه‌سینده چالیشیر و او واخت مأمورلارین ساختاکارلیق‌لارینا لاقئید قالماییب "طنابچی‌لار‌"  ساتیراسینی یازیر. 

ادامه نوشته

اؤزبک شاعیری: بیانی

 

اؤزبک شاعیری: بیانی

بیانی (تاخما آدی؛ اصل آدی محمد یوسف‌بک باباجان‌بک اوغلو) (دوغوم:1858- خیوه - اؤلوم 1923 خوارزم) - اؤزبک شاعیر، تاریخچی، موسیقی‌شوناس، خطاط و ترجومه‌چیسی. 

ادامه نوشته

اؤزبک شاعیری: امیر عمر خان

امیر‌عمرخان ناربوتا بیگ اوغلو  (1787 - قوقان- 1822) - قوقان خانی (1810-1822)، اؤزبک‌لرین مینگ سولاله‌سینه منسوب ایکی دیلده شعیر یازان شاعیری؛ ایلک تحصیلینی عاییله‌ده بیتیریب داها سونرا مدرسه ده تحصیل آلمیشدیر. کیچیک یاشلاریندان سارایین خیدمتینده اولموشدور. قارداشی - قوقان خانی عالم‌خانین دؤولت ایداره‌چی‌لیگینده فعال ایشتیراک ائتمیشدیر. عالم‌خان 1807-1808 -جی ایل‌لرده فرغانه والی‌لیگینی اونا تاپشیردی. بو ایل‌لرده  او اندیجان والیسی رحمان‌قولو بگین قیزی ماه‌لرآیییم (نادره)  ایله ائولندی. عمرخانین اؤلوموندن سونرا اوغلو محمدعلی خان تاختا چیخدی. [۱]

ادامه نوشته

اؤزبک شاعیری:گولخانی

گولخانی (تخلّوصو؛ اصل آدی محمد شریف) (تخمیناً 18 -جی عصرین سونو – قوقان  - 19.عصرین 20.جی ایل‌لری)اؤزبک کلاسیک شاعیری، ادیبی، یازیچیسی و اؤزبک ساتیریک ادبیاتی‌نین قوروجولاریندان بیری‌دیر. 

ادامه نوشته